Parkinsonismen

Parkinsonismen zijn aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson (zie aldaar) inclusief de ziekte van Parkinson zelf. Het gaat in deze tekst om parkinsonismen anders dan de ziekte van Parkinson. Vooral in het begin van deze ziektes kan het onderscheid met de ziekte van Parkinson lastig of zelfs onmogelijk zijn. Het is daarom niet ongebruikelijk dat pas na verloop van enige tijd zichtbaar wordt dat er sprake is van een ander parkinsonisme.

Er zijn drie zogenaamde “atypische parkinsonismen”:

• MSA, oftewel multipele systeem atrofie. Bij deze ziekte is er naast parkinsonisme ook sprake van ernstige “autonome verschijnselen”. Eén van die verschijnselen is orthostatische hypotensie. Daarbij is het probleem dat de bloeddruk in staande positie onvoldoende op peil gehouden kan worden. Dat veroorzaakt duizeligheid waardoor mensen maar kort kunnen blijven staan. Een ander autonoom verschijnsel is urine-incontinentie. Er zijn overigens twee vormen van MSA: het type MSA met parkinsonisme noemt men MSA-P. Bij MSA-C komt geen parkinsonisme maar “ataxie” voor (zie aldaar).
• PSP, oftewel progressieve supranucleaire paralyse. De ziekte is vernoemd naar de bijzondere bewegingsstoornis van de ogen. Bij een “supranucleaire paralyse” is er een probleem met de verticale oogbewegingen: bewust (op commando) lukt het niet om naar boven en beneden te kijken, maar onbewust (bij het volgen van een beeld) lukt dat wel.
• CBS, oftewel corticobasaal syndroom. Men spreekt soms ook wel van “corticobasale degeneratie”. Bij deze ziekte zijn er naast parkinsonisme ook zogenaamde “corticale verschijnselen”. Dit zijn verschijnselen die veroorzaakt worden door een probleem in de hersenschors (oftewel de cortex). Eén van die verschijnselen is apraxie van een arm. Daarbij lukt het niet meer goed om aangeleerde bewegingen te maken (zoals bijvoorbeeld knippen met een schaar). Een ander corticaal verschijnsel is “astereognosie” van een arm. Daarbij lukt het niet meer goed om voorwerpen (bijvoorbeeld een sleutel) op gevoel te herkennen.

Deze atypische parkinsonismen zijn net als de ziekte van Parkinson “neurodegeneratieve ziektes”. Dit zijn ziektes waarbij de afwijkingen in de hersenen (en dus ook de klachten) in de loop van de tijd verergeren.

Veel nuttige informatie over de atypische parkinsonismen is te vinden op de website van de Parkinson Vereniging: www.parkinson-vereniging.nl.

Andere “niet-neurodegeneratieve” oorzaken van parkinsonisme zijn er ook. De meest voorkomende zijn:

• Vasculair parkinsonisme. Hierbij wordt het parkinsonisme veroorzaakt door een slechte conditie van de bloedvaten naar en in de hersenen. Als er daardoor onvoldoende bloed en dus onvoldoende zuurstof in de hersenen komt, levert dat uiteindelijk beschadiging van de hersenen op. In sommige hersengebieden uit zich dat als parkinsonisme.
• Medicamenteus parkinsonisme. Bepaalde middelen kunnen parkinsonisme als bijwerking geven. De bekendste groep zijn de anti-psychotica waaronder haloperidol (merknaam: Haldol).